#دستورزبان #تنوین
در زبان فارسی
تنوین « ً» و « ٌ» و « ٍ» وجود ندارد
و تنها کلمات دخیل عربی در فارسی
با تنوین به‌کار رفته است.
از میان سه تنوین مذکور،
تنوین «اً» به کثرت
و تنوین «اٌ» در تعداد معدودی از کلمات
و تنوین «اٍ» به‌ندرت
در خط فارسی به‌کار رفته است:
اتفاقاً، غالباً، تماماً، کراراً،
مثلاً، مضاف و مضاف‌ٌ الیه،
موضوعٌ‌له، مشارٌالیه، سلامٌ‌علیکم،
بعبارةٍ اُخری، علی ایِّ حالٍ و… .
قاعدهٔ اول
در زبان عربی کلمهٔ غیرمنصرف تنوین نمی‌گیرد.
از میان کلمات غیرمنصرف عربی،
به دو کلمه در زبان فارسی تنوین داده‌اند
که غلط محسوب می‌شود: اقلاً، اکثراً.
می‌توان به‌جای این دو کلمه در خط فارسی،
ترکیب‌های حداقل و حداکثر
یا کلماتی مترادف آن‌ها گذاشت.
قاعدهٔ دوم
همان‌طور که گفته شد،
تنوین خاصِ زبان عربی است
و نمی‌توان به قیاس زبان عربی،
به کلمات غیرعربی
اعم از فارسی، ترکی، مغولی و لاتین
تنوین داد.
کلمهٔ غیرعربیِ تنوین‌دار (منوّن)،
غلط محسوب می‌شود.
برای مثال کلمات زیر
که در زبان فارسی تنوین گرفته‌اند،
در زبان معیار غلط محسوب می‌شوند:
ناچاراً، زباناً، گاهاً، تلفناً،
دوماً، سوماً، خواهشاً، نژاداً و… .
قاعدهٔ سوم
در زبان فارسی تمام کلمات تنوین‌دار
با «اً» قید مختص هستند؛
بنابراین می‌توان آن‌ها را
به‌صورت قید فارسی بیان کرد.
برای مثال برای کلمات بالا
می‌توان کلمات زیر را پیشنهاد کرد:
به‌ناچار، زبانی، گاهی، تلفنی،
دوم اینکه، سوم اینکه،
با خواهش، از نظر نژادی و… .
قاعدهٔ چهارم
کاربرد کلمات عربی تنوین‌دار
در خط فارسی غلط نیست؛
اما در زبان معیار فارسی بهتر است
به‌جای اینگونه کلمات،
واژه‌ها و ترکیب‌های فارسی قرار داد:
ندرتاً: به‌ندرت
تدریجاً: به‌تدریج
سریعاً: به‌سرعت
شدیداً، به‌شدت
کلاً: به‌کلی، به‌طور کلی
حتماً، به‌طور حتم
غالباً: اغلب، بیشتر
تماماً: به‌تمامی، بیشتر
اخیراً: به‌تازگی
#ناصر_نیکوبخت
#مبانی_درست‌نویسی_زبان_معیار
چ۴، تهران: چشمه، ۱۳۹۳، ص۶۱و۶۲.
