موتیف

💎 موتیف

❇️در ادبیات موتیف را می توان تصویری دانست که به کمک آن می توان توضیحات اضافی معنای مورد نظر را افاده کرد

💠از طرف دیگر موتیف ها را می توان به عنوان نشانه در نظر گرفت

که عمدتا از دو جهت قابل بررسی ست⏬⏬⏬

1⃣یکی از جهت بیرونی یا برون سو که در آن مدام به بیرون از متن یا حتی روایت مورد نظر می رویم

یعنی از تک تک کلمات به آنچه معنی می دهد یا در عمل ارتباط عرفی بین آنها وجود دارد صحبت می کند

2⃣و دیگر از جهت درون سو

که در آن سعی می کنیم از کلمات الگوی کلامی بزرگترین بوجود بیاوریم

✳️در هر دو صورت سرو کار ما با سمبل ها و نشانه هاست✳️

✅اما نکته حائز اهمیت این جاست که وقتی برای کلمه ای معنای بیرونی قائل شویم علاوه بر سمبل لفظی ، معرف یا مثل آن را هم داریم✅

✳️✳️در حالت کلی در آثار ادبی

موتیف ها را به سه قسمت تقسیم کرده اند ⏬⏬⏬

1⃣۱/ موتیف های تکرار شده در یک اثر خاص که دغدغه ذهنی یک نویسنده در همان اثر است

2⃣۲/ موتیف های تکرار شده در تمامی آثار یک نویسنده که به نظر می رسد دغدغه دائمی یا گاه گاه او باشد

3⃣۳/ موتیف های تکرار شده در هر اثر به منظور تکمیل فضا و تقویت بعضی از محور های آن که در اثر بکار گرفته شده

فراموش نکنید که خود موتیف ها هم دسته بندی های مختلفی دارند👇👇👇

۱/ موتیف های که تکرار ترجیعی دارند به سمت نماد های معنی دار و یا دال ها و …

مثل شخصیت های سایه وار در کنش های بی حاصل و در جست و جوی روند داستان یا متن یا فرصت در صحنه آغازین و فرجام داستان یا متن که حضور این موتیف ها پرداخته شده

۲/ موتیف های زایش و حیات که به نماد تبدیل شده اند و یکسر در حال نابودی اند و در جهت تقویت فضا هم نازا و عقیم اند و تکرار ترجیعی دارند .

۳/ موتیف های کم لودگی که بخشی از ایده ی اصلی هستند و در خدمت فضا ویژه ی داستان یا متن

مثل مادر گم شده

پیر زن های گم شده و …

۴/ موتیف های پیچشی که بخشی از ایده ی اصلی هستند و نشانه به حساب می آیند اما اگر از نظر معنایی غنی شوند به ژرفای بخشی محور معنایی کمک شایانی می کنند

و می تواند در محور جانشینی کلام ، جانشین معنا یا مفاهیم دیگر شوند .

به عبارت دیگر در خدمت سویه های درونی کلام قرار گیرند .

در شعر بیشتر سرو کار ما با این قبیل موتیف ها خواهد بود .

❇️به یک مطلب مرتبط هم اشاره کنم که ممکن است برای برخی عزیزان سوال باشد

ارتباط موتیف با موضوع درونمایه

👈لازم است بدانید که موضوع مقوله ای ذهنی و بازتاب دهنده‌ی اندیشه نهایی ست

👈در حالیکه درونمایه عینی تر است و در حقیقت بکی از بیشمار بیان های ممکن یک موضوع خاص است

❇️موضوع می تواند مفهوم عام باشد

👈شامل موقعیت ها و حالات اولیه

👈مثل عشق/ مرگ / حیات /

نفرت

دوستی / تنهایی و ….

👈که این ها مفاهیمی مطلق هستند که در لباس اندیشه و فرهنگ در هر اثر ادبی جلوه می کنند

❇️می توان گفت موضوع پیش از خلق اثر وجود دارد

ولی 👈درون‌مایه در جریان اثر خلق می شود

✅پس موضوع مقوله ای عام تر و ذهنی تر از درونمایه است

👈و درونمایه هم عام تر و ذهنی تر و همچنین مختصر تر از موتیف است

👈مثل فاصله زمانی و موتیف ساعت در آثار نمایشی

❇️ناگفته نماند که یک درون‌مایه ممکن است چند موتیف داشته باشد

و گاهی اوقات همین موتیف می تواند در چند درون‌مایه بکار رود

👈در واقع وجه تمایز چیزهایی مانند یکی از عوامل اتصال میان پیرنگ یا طرح داستان با کردار یا عمل داستان

❇️البته در فرهنگ روایت شناسی درون‌مایه و موتیف را می توان با هم درآمیخت

✳️در این حالت درون‌مایه متشکل از واحد معنایی عمومی تر و مختصر تر است و توسط مجموعه ای از موتیف ها اظهار یا بازسازی می شود.

نگارش بانو راد

#آموزش